Η θριαμβεύουσα και στρατευομένη Εκκλησία
Αλλ’ ο ιερός Δίσκος, κατά πολύ μεταγενεστέραν πατερικήν διδασκαλίαν, δέον να εμφανίζη και τους καρπούς της μεγάλης επί του σταυρού θυσίας, δια της συμπαραστάσεως παρά τον άγιον Αμνόν και πάντων όσοι αποτελούν το μεν την Εκκλησίαν των πρωτοτόκων, την εν ουρανοίς θριαμβεύουσαν, όσον και την επί γης στρατευομένην, μηδ’ αυτής της εν άδου τόπω κατεχομένης, μέχρι της κοινής Αναστάσεως. Δια τούτο ωρίσθη και τούτοις τόπος παρά τον άγιον Αμνόν ως εξής: Οι μεν αποτελούντες την εν ουρανοίς θριαμβεύουσαν Εκκλησίαν να καταλαβώσι τα εκατέρωθεν του Αμνού μέρη, οι δε την εν άδου και επί γης, τα υπό τον Αμνόν τοιαύτα.
α) Η θριαμβεύουσα Εκκλησία
Αποτελείται εκ της υψηλοτέρας των ουρανών, της Αγίας Θεοτόκου. Αυτή παρίσταται εκ δεξιών του Σωτήρος ημών και Υιού Αυτής. Τούτο έχων υπ’ όψιν ο λειτουργός και το προφητικόν λόγιον εκπληρών: “Παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών Σου…”, λαμβάνει ετέραν προσφοράν (εάν έχη, άλλως την προτέραν), εξάγει την κεκανονισμένην μερίδα και τιθησιν αυτήν δεξιόθεν του προητοιμασμένοι αγίου Αμνού. Εν συνεχεία εξάγονται εννέα μερίδες, τοποθετούμεναι κατά τάξιν εις τρεις σειρας εξ αριστερών του Αμνού. Αυταί αποτελούνται:
- εκ των αγίων Αγγέλων, πάντων των ουρανίων Ταγμάτων. Τούτων η μερίς τίθεται αριστερόθεν του αγίου Αμνού και εις πρώτην σχηματιζομένην κάθετον γραμμήν, εξάγεται δε (εάν υπάρχη) από την τρίτην προσφοράν
- εν των αγίων Προφητών και Προφητίδων, με επικεφαλής τον τίμιον Πρόδρομον, ως μείζονα πάντων των Προφητών. Τούτων η μερίς, ως και αι λοιπαί, εξάγεται εκ της τρίτης προσφοράς και καταλαμβάνει την δευτέραν κατά σειράν θεσιν εις την κάθετον μετά τους αγίους Αγγέλους
- εκ των αγίων Αποστόλων και Ισαποστόλων, ων μετάτ ους 12 και 70 προηγούνται αι άγιαι Μυροφόροι γυναίκες
- εκ των αγίων Ιεραρχών
- εκ των αγίων Μαρτύρων
- εκ των οσίων Πατέρων και Μητέρων ημών, αίτινες; αποτελούν την δευτέραν κάθετον γραμμήν. την δε τρίτην αποτελούν:
- πρώτη η των αγίων Αναργύρων
- δευτέρα, των θεοπατόρων Ιωακείμ και Άννης κλπ και του εορταζομένου Αγίου
- τρίτη η του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου ή Βασιλείου του Μεγάλου. Εις τα μερίδας ταυτας είθισται να δίδεται η προσωνυμία “τα εννέα τάγματα”, αν και ούτε η μερίς των αγίων Θεοπατόρων δύναται να αποτελέση τάγμα, πολλώ δε μάλλον η εξαγομένη ενάτη προς τιμήν του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου ή Βασιλείου του Μεγάλου. Πώς και διατί εδόθη η ονομασία αυτή αγνοώ, μενέτω όμως ως έχει , δια την παράδοσίν.
β) Η στρατευομένη Εκκλησία
Αλλ’ ο ουρανός και η Βασιλεία των ουρανών αποτελείται και από την επί γης στρατευομένην Εκκλησίαν , την περιλαμβάνουσαν τα πλήθη των πιστών, ζώντων και τεθνεώτων, αποτελουμένην ου μόνον από σίτον αλλά και ζιζάνια, ων ο χωρισμός γενήσεται μετά την ημέραν του θερισμού. Οι τοιούτοι αποτελούσι δυό τάξεις: Πρώτον την των ζώντων, υπέρ ων εξάγονται μερίδες;, είτε μία είτε πολλαί, τιθέμεναι μετά πολλής προσοχής η υαπό τον αγίον Αμνόν ή υπό την μερίδα την εικονίζουσαν την αγίαν Θεοτόκον. Δεύτερον την των τεθνεώτων, συνήθως τιθεμένων υπό τας μερίδας των αγίων του Θεού. Τοιουτοτρόπως συμβολικώς επί του αγίου Δίσκου – κατά μεταγενεστέραν, ως ελέχθη προσθήκην – εμφανίζεται η όλη Εκκλησία, θριαμβεύουσα και στρατευομένη, εν μέσω εχουσα τον Αμνόν του Θεού, η επί του Σταυρού θυσία του Οποίου εδωρήσατο, εις άλλα μεν εκ των πλασμάτων Του να συμβασιλεύωσι μετ’ Αυτού, εις άλλα δε να ελπίζωσιν εις το έλεος της θυσίας Αυτού…